به گزارش صبح توس؛ این روزها تقریباً برای همه ما تصویر افراد نحیفی که بر پشت خود کیسه‌ای پر از مواد زائد را حمل می‌کنند و گاه‌گاهی تا کمر در سطل زباله رفته و به دنبال نان زندگی‌شان هستند، تصویر آشنایی است. تصویری که در ابتدا تأسف ما را برمی‌انگیزاند اما خیلی‌ها بدون توجه از کنار آنها می‌گذرند.
طلای کثیف؛ رایگان در اختیار زباله گردان
سطل‌های زباله، همه‌جا شهر گسترده است. سطل‌هایی که برای بسیاری تبدیل به محل درآمدهای ریز و درشتی شده تا بتوانند به گفته خود از «طلای کثیفی» که مردم آنها را به رایگان در اختیار زباله گردان قرار می‌دهند، نان خود و خانواده‌شان را به دست آورند.
بالا رفتن قیمت ضایعات و عدم تفکیک زباله از مبدأ توسط شهروندان و شهرداری مشهد، شاید از دلایل اصلی رشد قارچ گونه مافیاهای زباله گردی در مشهد است که باید با فرهنگ‌سازی و ورود دستگاه‌های متولی هر چه سریع‌تر این معضل اجتماعی که چهره شهر را خدشه‌دار کرده است، برطرف شود.
در زباله‌ها دنبال نان شب می‌گردیم
در بین زباله گردان همه جور آدمی مشاهده می‌شود، از کودکانی با لباس‌های پاره گرفته تا افرادی که با وانت یا ماشین‌های کهنه در سطل‌های زباله پرسه می‌زنند. رضا سرخی، یکی از کودکان زباله گرد که در حال پرسه زنی در خیابان بود در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: من 13 سالم است و مجبورم برای اینکه خانواده‌ام شب بتواند یک وعده غذا بخورد، در بین زباله‌ها به دنبال ضایعات بگردم.
تقسیم زباله‌های شهر بین مافیاها
وی می‌گوید: پدرم به دلیل سقوط از داربست 3 سالی است که خانه‌نشین شده و من و خواهرم مجبوریم کار کنیم، برای همین دیگر نتوانستیم درس بخوانیم؛ در این بین با چند گروه زباله گرد آشنا شدم که زباله‌های شهر را بین خود تقسیم کرده‌اند و ما نیز مجبوریم برای یکی از این گروه‌ها کار کنیم وگرنه اجازه نمی‌دهند برای خودمان کار کنیم.
رضا ادامه می‌دهد: هر زباله‌ای یک قیمتی دارد، مثلاً آهن یا آلومینیوم را بهتر و با قیمتی بالاتر از بقیه می‌خرند اما مجبوریم هر چیزی که به درد می‌خورد را مثل کاغذ، مقوا، پلاستیک و حتی تیکه شیشه‌ها را جمع کنیم و سر یک ساعتی وانت‌هایی می‌آیند و این کیسه‌ها را از ما تحویل می‌گیرند.
وی با چشمانی گریان می‌گوید: دلم برای مدرسه تنگ‌شده، کاشکی می‌شد باز هم من و خواهر بتوانیم به مدرسه برویم.
مجبور کردن کودکان به زباله گردی مصداق کودک آزاری است
در ادامه غلامحسین حقدادی، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: می‌توان مجبور کردن کودکان به زباله گردی را مصداق کودک آزاری دانست اما تاکنون در مشهد تحقیق دانشگاهی در خصوص زباله گردی انجام نشده است.
وی خاطر نشان کرد: کار کردن افراد زیر 18 سال طبق قانون ممنوع است و برای افراد 15 تا 18 سال چنانچه کار سبک و در توان فرد باشد، مجوز کار کردن دارند اما افراد زیر 15 سال هیچ مجوزی برای کار کردن آنها نداده است.
حقدادی با بیان اینکه عده‌ای از کودک کار توسط خانواده‌های خود مجبور به زباله گردی یا کار می‌شوند، گفت: این کودکان به دلیل اینکه کارفرمای آنها اولیای آنها هستند نمی‌توان از قوه قهریه در مقابل والدین آنها استفاده کرد لذا نیاز داریم با کار فرهنگی خود والدین دریابند که کار کردن کودکان ضربات سنگینی به روحیه و جسم کودک می‌زند و نباید اجازه دهند که کودکشان کار کند.
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی خراسان رضوی تصریح کرد: دسته دوم کودکان زباله گرد، کودکانی هستند که پدر و مادر ندارند و در کوچه و خیابان می‌خوابند که به اصطلاح به آنها کودکان خیابانی نیز گفته می‌شود؛ این کودکان وارد باندهای زباله گردی می‌شوند و بعضاً از این کودکان سوءاستفاده‌های فراوانی صورت می‌گیرد.
وی ادامه داد: طبق قانون 12 ارگان وظیفه دارند تا به کودکان کار و خیابانی خدمت‌رسانی کنند که یکی از این ارگان‌ها سازمان بهزیستی است که مردم و خود فرد می‌تواند با تماس با اورژانس اجتماعی 123 تقاضای کمک از بهزیستی کند.
1500 مورد کودک آزاری از ابتدای سال
حقدادی با بیان اینکه بیش از 1500 مورد کودک آزاری از ابتدای سال به ما گزارش شده است، گفت: کودک آزاری مصادیق فراوانی دارد که یکی از این مصادیق زباله گردی است که سازمان بهزیستی به تمامی این موارد ورود پیدا کرده است.
ساماندهی 330 کودک خیابانی در مشهد
معاون اجتماعی سازمان بهزیستی خراسان رضوی تصریح کرد: در 6 ماه سال جاری 330 کودک خیابانی در مشهد توسط سازمان بهزیستی ساماندهی شدند که از این تعداد برخی دوباره تحویل خانواده‌ها یا بستگانشان شدند و قسمتی نیز که فاقد والدین یا وابستگان بودند در مراکز بهزیستی باقی می‌مانند.
پس از آن عباس حسن‌زاده، معاون اجرایی سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار ما اظهار کرد: یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد قارچ گونه زباله گردان، عدم تفکیک زباله از مبدأ است که باعث شده تا این افراد به طمع کسب سود هنگفت اقدام به جمع‌آوری ضایعات کنند.
وی با تأکید بر اینکه مردم باید همکاری بیشتری با ما در خصوص تفکیک زباله از مبدأ داشته باشند، افزود: به تازگی در قسمتی از مشهد با به‌کارگیری شهروندان از نرم‌افزار «مپ» شاهد تفکیک زباله‌های آنها از مبدأ بوده‌ایم که در این قسمت‌ها مشارکت شهروندان در این اقدام رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است.
تفکیک زباله خشک توسط شهروندان مساوی حذف زباله گردی
حسن‌زاده ادامه داد: به زودی این نرم‌افزار موبایلی در سراسر مشهد قابلیت خدمت‌رسانی دارد و زمانی که شاهد تفکیک حداکثری زباله خشک از مبدأ باشیم، به دنبال آن شاهد کم شدن زباله گردان نیز هستیم که با این اقدام به محیط زیست و چهره شهر کمک فراوانی کرده‌ایم.
تنها 11 درصد زباله‌ها در مشهد از مبدأ تفکیک می‌شود
معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری با بیان اینکه تنها 11 درصد زباله‌ها در مشهد از مبدأ تفکیک می‌شود، گفت: حدود 70 درصد زباله‌ها قابلیت بازیافت ندارند و تنها 25 درصد آن را می‌توان بازیافت کرد که قصد داریم با آموزش شهروندی و استفاده از فناوری‌های جدید سهم 20 درصدی را از این میزان داشته باشیم.
وی تصریح کرد: شهرداری اجازه برخورد با زباله گردان را ندارد از این رو خلاء قانونی در این خصوص احساس می‌شود و نیاز است ارگانی خاص مسئول برخورد با این افراد شود تا دیگر شاهد پرسه زنی آنها در سطل‌های زباله نباشیم.
حسن‌زاده با بیان اینکه پایین بودن قیمت خریداری ضایعات توسط شهرداری از مردم جذابت کمی برای تشویق به تفکیک زباله دارد، گفت: افرادی که به صورت غیر قانونی اقدام به خرید ضایعات می‌کنند به دلیل هزینه‌های پایین اقدام به خرید ضایعات با قیمت بالاتر از شهرداری‌ها می‌کنند لذا مردم تمایل بیشتری به فروش ضایعات خود به این افراد دارند.
معاون سازمان مدیریت پسماند شهرداری یادآور شد: با راه‌اندازی اپلیکیشن موبایلی ما می‌توانیم به دلیل حذف واسطه‌ها و هزینه‌های جانبی، ضایعات را با قیمت بالاتری از شهروندان خریداری کنیم با این اقدام میزان استقبال مردم نیز افزایش می‌یابد. بر این اساس درمیابیم زباله گردی معضلی است اجتناب‌ناپذیر که با چند راهکار ساده مانند بالا بردن فرهنگ شهروندی و تفکیک زباله خشک از مبدأ می‌توان آن را به حداقل رساند و شاید مرهمی بر زخم عمیق زباله گردی در مشهد باشد.